Đối với người mang thai, việc giảm cân để kiểm soát đường huyết khi tiểu đường là không được khuyến cáo. Vì khi mang thai, chế độ dinh dưỡng của mẹ sẽ có ảnh hưởng đến thai nhi. Vì vậy mẹ cần có một chế độ hợp lý để vừa kiểm soát được đường huyết, vừa đảm bảo sự phát triển của thai. Bạn có thể tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ chuyên khoa về chế độ dinh dưỡng trong thai kỳ.
Nói chung, chế độ ăn uống cho người tiểu đường thai kỳ nên có đủ chất béo và protein vừa phải. Lượng carbohydrate được cung cấp cần được kiểm soát. Nguồn carbohydrate tốt cho người tiểu đường thai kỳ như: trái cây, rau, bánh mì, ngũ cốc…
Bạn cũng nên cắt giảm các loại thực phẩm có nhiều đường, chẳng hạn như nước ngọt, nước hoa quả và bánh ngọt.
Carbohydrate
Bạn nên chọn các nguồn carbohydrate có nhiều chất xơ. Ví dụ như ngũ cốc nguyên hạt như bánh mì hoặc bánh quy giòn, bánh ngô, ngũ cốc nguyên cám, gạo lứt hoặc đậu. Carbohydrate nguyên hạt giàu chất xơ được tiêu hóa chậm hơn và là lựa chọn lành mạnh hơn.
Ngũ cốc, các loại đậu
Các loại thực phẩm như bánh mì, ngũ cốc, các loại đậu là nền tảng của chế độ ăn cho người tiểu đường thai kỳ. Vì chúng chứa nhiều vitamin, khoáng chất, chất xơ và carbohydrate tốt giúp kiểm soát đường huyết.
Bạn nên 6 phần trở lên mỗi ngày. 1 phần tương đương với 1 lát bánh mì, 1 ounce (khoảng 28.3 gram) ngũ cốc ăn liền hoặc 1/2 chén cơm.
Rau
Ăn rau 3 – 5 phần mỗi ngày. 1 phần tương đương với 1 chén rau xanh, 1 chén rau sống nấu chín hoặc cắt nhỏ hoặc 3/4 cốc nước ép rau củ.
Chọn rau tươi không thêm nước sốt, chất béo hoặc muối. Bạn nên chọn các loại rau có màu xanh đậm và vàng đậm. Chẳng hạn như rau bina, bông cải xanh, cà rốt.
Trái cây
Ăn 2 – 4 phần mỗi ngày. 1 phần tương đương với 1 quả vừa. Ví dụ như chuối, táo hoặc cam; 1/2 cốc trái cây cắt nhỏ, đông lạnh, nấu chín hoặc đóng hộp; hoặc 3/4 cốc nước ép trái cây.
Trái cây nguyên trái thì tốt hơn nước trái cây. Trái cây tươi cũng đồng thời giữ được nhiều giá trị dinh dưỡng hơn các loại đông lạnh hoặc đóng hộp.
Sữa và các chế phẩm từ sữa
Ăn 4 phần mỗi ngày. 1 phần tương đương với 1 cốc sữa hoặc sữa chua. Bạn nên chọn sữa chua hoặc sữa ít béo hoặc không béo. Sữa chua có đường tự nhiên, nhưng nó cũng có thể chứa thêm đường hoặc chất làm ngọt nhân tạo.
Các chế phẩm từ sữa là một nguồn cung cấp protein, canxi và phốt pho tuyệt vời. Tuy nhiên, để kiểm soát lượng calo và cholesterol, bạn nên chọn các sản phẩm từ sữa ít béo.
Protein
Ăn 2 – 3 khẩu phần mỗi ngày. Nên chọn phần nạc của các loại thịt và ăn bỏ da. Bỏ các phần mỡ, chất béo có thể nhìn thấy khỏi thịt. Nên chọn phương pháp chế biến là nướng, quay, hoặc luộc thay vì chiên.
Chất béo
Không nên cắt giảm hoàn toàn chất béo khỏi chế độ ăn cho người tiểu đường thai kỳ. Vì chúng cần thiết cho sự phát triển của não bộ. Nhất là ở trẻ nhỏ, cần 50 – 60% NLKP chất béo.
Nói chung, bạn nên hạn chế ăn các thực phẩm béo, đặc biệt là những thực phẩm giàu chất béo bão hòa như bánh hamburger, pho mát, thịt xông khói.
Chế độ ăn uống cân bằng là một phần quan trọng của bất cứ thai kỳ nào. Chế độ ăn uống càng quan trọng hơn nếu bạn bị tiểu đường. Ăn uống đúng cách cũng giúp bạn kiểm soát đường huyết mà không cần dùng thuốc. Với mỗi lần mang thai, bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng sẽ có một chế độ ăn cho người tiểu đường thai kỳ phù hợp với bạn.
Nhưng một số nguyên tắc chung vẫn được giữ đó là:
- Chất đạm: 12 – 20% năng lượng khẩu phần (NLKP)
- Chất bột đường: 50 – 55% NLKP
- Chất béo: 25 – < 30% NLKP
- Chất xơ: 20 – 35g/ngày.
Ngoài ra, chế độ ăn cho người tiểu đường thai kỳ còn tùy vào:
- Loại calo đối tượng cần.
- Cân nặng của thai phụ. Phụ nữ mang thai bị béo phì có thể cần một chế độ ăn ít calo hơn những phụ nữ mang thai khác.
- Bạn đang trong giai đoạn nào của thai kỳ.
- Sự phát triển của em bé hiện tại ra sao.
- Mức độ hoạt động của thai phụ.
Cần lưu ý rằng, “ăn cho hai người” không có nghĩa là ăn gấp đôi lượng calo. Bạn thường chỉ cần thêm 300 calo mỗi ngày khi mang thai. Chẳng hạn như một ly sữa, một quả chuối, 10 chiếc bánh quy.
Thực đơn 1
Buổi sáng: 6 – 7h
2 lát bánh mì nướng nguyên cám
1 quả trứng (gà hoặc vịt) luộc
1 chén nấm xào cà chua
Bữa phụ: 9 – 10h
200ml sữa chua ít béo hoặc không béo
60g bột yến mạch
Buổi trưa: 12 – 13h
90g cá ngừ trộn salad và các loại ngũ cốc nguyên hạt
1 chén trái cây tươi
Bữa phụ: 15 – 16g
3 lát pho mát ít béo
1 chén salad trái cây
Buổi tối: 18 – 19g
130g thịt nướng
1,5 chén rau luộc
1 củ khoai tây vừa luộc
Bữa phụ: 20g
240ml sữa ít béo
1 lát bánh mì nướng nho khô
Thực đơn 2
Buổi sáng: 6 – 7h
Mì gà xào rau củ
Bữa phụ: 9 – 10h
1 trái táo cắt lát với 1 thìa bơ đậu phộng
½ cốc cà phê latte
Buổi trưa: 12 – 13h
1 chén súp gà rau củ
1 lát bánh mì nướng
Bữa phụ: 15 – 16g
2 cốc bắp rang
Buổi tối: 18 – 19g
100g phi lê cá nướng
1 chén lúa mì non
1 chén cải bó xôi/ khoai lang/cà chua/cà tím
Bữa phụ: 20g
200g sữa chua ít béo
1 quả chuối và vài giọt mật ong
Thực đơn 3
Buổi sáng: 6 – 7h
120g bột yến mạch/ngũ cốc
1 trái táo nhỏ
45ml sữa chua ít béo
Bữa phụ: 9 – 10h
2 lát bánh mì nướng
1/2 trái bơ
Buổi trưa: 12 – 13h
2 muỗng thịt bò hầm đậu đỏ sốt hành tây và cà chua
1 chén cơm
1 chén rau nấu chín
Bữa phụ: 15 – 16g
1 chén cà chua bi cùng với dưa chuột và cà rốt
3 bánh quy
2 lát phô mai ít béo
Buổi tối: 18 – 19g
1 chén cải bó xôi/khoai lang/cà chua/cà tím
170g đậu hũ chiên
1 chén rau trộn salad
1,5 chén cơm
Bữa phụ: 20g
Lê nướng với quế, trộn với 200g sữa chua ít béo
Tùy đối tượng, thể trạng mà bác sĩ sẽ có một chế độ ăn cho người tiểu đường thai kỳ riêng biệt. Nhưng mẹ bầu nên lưu ý một số vấn đề sau khi xây dựng thực đơn:
- Nên chia thành nhiều bữa nhỏ chính và phụ. Mỗi bữa cách khoảng 2 – 3 giờ. Đồng thời chia đều lượng tinh bột để duy trì mức đường huyết ổn định.
- Cần có một số chất đạm lành mạnh trong mỗi bữa ăn để kiểm soát đường huyết và duy trì năng lượng cho cả ngày.
- Nên chọn các thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) thấp trong các bữa phụ. Chẳng hạn như sữa không đường, sữa chua, sữa đậu nành…
- Hạn chế các các thực phẩm chứa nhiều muối. Ví dụ như xúc xích, khoai tây chiên, mì ăn liền, đồ ăn đông lạnh.
- Uống nhiều nước và nghỉ ngơi hợp lý, điều độ.